Onderstaande expertmeeting is de opmaat geweest voor een groter project: ‘Vrede, Religie en Vrouwelijk leiderschap’. Zie hierover elders in deze website.
In november 2011 vond in Amersfoort een expertmeeting plaats over religie als inspiratiebron voor vrede. Bijna dertig vrouwen, allen vanuit hun religieuze overtuiging actief op het gebied van Vrouwen, Vrede en Veiligheid, bespraken met elkaar welke invloed religie als inspiratiebron heeft op vrouwelijk leiderschap, een van de centrale thema’s van het Nederlandse vervolgplan voor resolutie 1325.
Het volledige verslag kunt u hieronder lezen.
Religie als inspiratiebron voor vrede en vrouwelijk leiderschap.
Op aangeven van enkele vrouwenorganisaties uit de diaspora heeft Vrouwen en Duurzame Vrede gemeend aan dit onderwerp een pilot studie te moeten maken voor mogelijke trainingen/bijeenkomsten in verschillende landen over dit onderwerp. Het blijkt dat juist de religie een stimulerende dan wel de-motiverende rol kan spelen in vredesprocessen en in processen die te maken hebben met vrouwen emancipatie en deelname van vrouwen aan de politieke beslitvorming in hun land.
Hieronder een kort verslag:
Impressies van de expertmeeting over ‘Vrouwen, Vrede en Religie’ op 9 november 2011
Uitgerekend op 9/11, maar dan in een andere maand, vond in Amersfoort een expertmeeting plaats over religie als inspiratiebron voor vrede. Bijna dertig vrouwen, allen vanuit hun religieuze overtuiging actief op het gebied van Vrouwen, Vrede en Veiligheid, bespraken met elkaar welke invloed religie als inspiratiebron heeft op vrouwelijk leiderschap, een van de centrale thema’s van het Nederlandse vervolgplan voor resolutie 1325.
Ondanks de nodige vraagtekens, immers de aanslag op 9/11 in New York toont een heel ander beeld van religie, organiseerde het Platform Vrouwen en Duurzame Vrede deze bijeenkomt. Ted Strop-von Meijenfeldt, voorzitter van het Platform Vrouwen & Duurzame Vrede, opent de expertmeeting met een korte toelichting op doel en opzet van deze dag.
Met het vuur van vrede
Daarna is er een kennismakingsronde. Met in de hand het vuur van de vrede in de vorm van een brandende lucifer, stelt het bontgekleurde gezelschap zich aan elkaar voor. Iedere deelneemster krijgt gedurende de tijd dat de lucifer brandt de gelegenheid om te vertellen over haar beweegreden om aan deze bijeenkomst deel te nemen. Veel deelneemsters zijn zelf afkomstig uit conflictgebieden als: Afghanistan, Burundi, DR Congo, Indonesië/ de Molukken, Soedan en Somalië en met verschillende religies: katholiek, moslim, protestant, boeddhist en vanuit de Afrikaanse spiritualiteit.
De kennismakingsronde levert een scala aan beweegredenen op: religie is wat ons bindt, opdoen van inspiratie, religie als bron voor echte vrede, juist voor vrouwen in oorlogsgebieden een bron van inspiratie, spanning tussen het instituut en de religie zelf, goed om eens met elkaar over motivatie en inspiratie te praten, religie is van belang voor vrede met je naaste. Kortom een waaier aan invalshoeken.
Koran: ook bron voor vrede
Vervolgens houdt Anne-Marie Zaat (Platform VDV) een korte inleiding. Was destijds een belangrijk actiepunt van het platform de totstandkoming van een Nederlands Nationaal Actieplan voor resolutie 1325, nu wordt nu de laatste hand gelegd aan het vervolgactieplan (2021 -2015) dat eind december wordt gelanceerd. Dat religie daarbij van belang is, is nog weinig erkend. Als je zegt dat de Islam een bron voor vrede is, word je ‘voor gek verklaard’. Ook politiek gezien is het geen gemakkelijk onderwerp. En dat terwijl we juist hebben gemerkt dat religie een belangrijke inspiratiebron voor vrede kan zijn.
Het Platform VDV is bezig ideeën voor een scholingsprogramma te onderzoeken en wel vanuit een opeenvolgend drieluik: gebaseerd op religie als bron van inspiratie, naar religie als inspiratie voor een vredelievend beeld van mannelijkheid en vervolgens naar een gezamenlijke lobby van zowel mannen als vrouwen om conflicten vreedzaam op te lossen en verdere escalatie te voorkomen.Vanuit het veld
Hierna volgen drie presentaties met voorbeelden over de positieve werking van religie. Farida van Bommel-Pattisahusiwa, Vrouwen voor Vrede op de Molukken (VvVM), gaat daarbij in op de spanningen op de Molukken tussen christenen en moslims. Daar was een ernstig gewapend conflict in de periode 1999-2004, waarbij religie als machtsmiddel is gebruikt om de spanningen aan ter wakkeren. Sinds 2004 is er een vredesproces gaande, maar helaas wordt dit ondermijnd door provocateurs. Zo ook op 11 september jl. toen de dood van een moslimmotorrijder leidde tot grote spanningen tussen moslim- en christenjongeren. De radja’s en dorpshoofden van christen- en moslimdorpen speelden een cruciale rol bij de beheersing van het conflict. Zij legden een gezamenlijke verklaring af om verder escalatie te voorkomen. Opvallend was ook de houding van vredesactivistes die spontaan de straat op gingen en erin slaagden de jongeren, die tot hun geloofsgemeenschap behoorden, tot bedaren te brengen. Deze spanningen hadden ook hun weerslag op de Molukse diaspora in Nederland en is er veel aandacht besteed aan de interreligieuze dialoog. Zo vroeg de imam van de Molukse moskee in Ridderkerk hiervoor aandacht. Voor deze dienst waren ook christen-Molukkers uitgenodigd.
De volgende presentatie is van Julie Ndaya, afkomstig uit DR Congo. Ze is al geruime tijd bezig met onderzoek naar het thema van deze bijeenkomst en wel in de context van de oorlog daar. In haar inleiding wijst ze erop dat wij hier in het Westen meestal niet beseffen wat ‘echte’ Afrikaanse spiritualiteit is. Afrikaanse spiritualiteit is verbonden aan de lichamelijke beleving. Een beleving die alles te maken heeft met broeder- en zusterschap. Op die lichamelijke beleving zijn ook de normen en waarden gebaseerd. Als dat verstoord is, voel je dat in je lichaam. Deze opvatting speelt een belangrijke rol bij verzoening. Het lichaam is ook een plek om je los te maken van het alledaagse, om transcendent te zijn, om een relatie aan te gaan met anderen. In de Afrikaanse context is er heel veel kennis op het gebied van spiritualiteit en alle moeite waard om er meer van te weten.
Welmoed Koekebakker werkt al vele jaren als trainer en adviseur in diverse oorlogsgebieden. Haar reactie op dit thema is: ‘Waren mijn vrienden uit Afghanistan maar hier, maar mensen in een conflictgebied hebben niet de tijd om te reizen. Daar is het dagelijks crisis en zijn vrouwen van de vroege ochtend tot de late avond bezig met de zorg voor hun gemeenschap’. In haar inleiding noemt ze als voorbeeld hoe christen- en moslimvrouwen in Liberia zich gezamenlijk hebben ingezet om het oorlogsgeweld te stoppen (zie ook de film: ‘Pray the Devil back to Hell’). Een ander voorbeeld betreft de deelstaat Gujarat in India, waar in 2002 een groot conflict was tussen moslims en hindoes. Zij trainde daar vrouwen met als doel de gezamenlijke inzet voor vrede tussen christenen en moslims.
Juist door gezamenlijke activiteiten te ontplooien van minderheids- en meerderheidsgroepen, leren vermeende tegenstanders elkaar beter kennen en werkt religie verbindend.
’s Middags is er gewerkt in groepen, ingedeeld op basis van de verschillende religies. Iedere groep krijgt een aantal vragen mee om te brainstormen over trainingen voor vrouwelijk leiderschap bij conflicthantering en vredesopbouw: Wat is nodig voor zo’n training of zulke trainingen? Met wie moeten we samenwerken om zulke trainingen te realiseren? Waar en hoe vinden we fondsen om de plannen te realiseren? Wat moet nu de eerste stap zijn?
De gesprekken zijn zeer geanimeerd. Het blijkt heel prettig te zijn om met mensen vanuit dezelfde achtergrond je te verdiepen in de kern van de eigen religie, zelfs voor degenen die niet meer praktiserend zijn. Eens te meer wordt duidelijk hoe diep religie ingrijpt in het bestaan van mensen; hoe ze rationeel, emotioneel en zelfs lichamelijk een uitwerking kan hebben. De belangrijkste vraag van de brainstorm is: Welke kansen en obstakels biedt het geloof om vrouwen als leiders voor vrede te mobiliseren?
Bij de plenaire presentatie komt zonneklaar naar voren dat iedereen het thema van deze expertmeeting alleszins de moeite waard vindt en dat het Platform Vrouwen en Duurzame Vrede een en ander verder zal uitwerken in een projectvoorstel, evenals mogelijkheden voor financiering.
Coby Meyboom Janne Poort-van Eeden
Deze bijeenkomst was mogelijk dankzij ‘Small Seeds for Big Baobabs’, een klein fonds voor 1325- activiteiten in Nederland.
